Zasady aseptyki w środowisku medycznym
W celu ochrony pacjenta oraz personelu przed zakażeniami należy przestrzegać zasad aseptyki. Dążenie do jałowości pomieszczeń, narzędzi, materiałów opatrunkowych i innych przedmiotów w celu niedopuszczenia drobnoustrojów do określonego środowiska, pozwala zminimalizować ryzyko zakażeń w gabinetach.
Spis treści:
Jakie są główne zasady aseptyki?
Główne zasady aseptyki w skrócie
Czynności wykonywane przed przyjęciem pacjenta
Zasady ochrony personelu i pacjenta przed infekcją – w skrócie
Czynności wykonywane przed pierwszym pacjentem – w skrócie
Czynności wykonywane przed każdym zabiegiem – w skrócie
Postępowanie z narzędziami po przyjęciu pacjenta – w skrócie
Jak zdezynfekować gabinet po zabiegu?
Czynności wykonywane po zabiegu - w skrócie
Czynności wykonywane na koniec dnia pracy - w skrócie
Jakie są główne zasady aseptyki?
Pierwszym krokiem do utrzymania czystości i bezpieczeństwa w środowisku medycznym jest właściwa dezynfekcja i sterylizacja narzędzi i sprzętu medycznego. Regularne czyszczenie i utrzymywanie narzędzi oraz materiałów w sterylnym otoczeniu stanowi podstawę walki z mikroorganizmami. Ważne jest również odpowiednie przechowywanie sterylnych narzędzi i materiałów, aby uniknąć ryzyka ewentualnej kontaminacji. Kolejną istotną zasadą jest konsekwentne stosowanie jednorazowych, odkażonych lub sterylnych przedmiotów dla każdego pacjenta, dzięki czemu minimalizuje się ryzyko przenoszenia bakterii czy wirusów. W kontekście ochrony personelu medycznego i pacjentów istnieje kilka kluczowych zasad. Należy stosować odpowiednie ubrania ochronne i środki ochrony indywidualnej, takie jak rękawiczki jednorazowe, maseczki czy przyłbice. Odpowiednie mycie i dezynfekcja rąk odgrywa istotną rolę w zapobieganiu infekcjom, a szczepienia ochronne stanowią skuteczną metodę zabezpieczenia przed niektórymi groźnymi chorobami. Ważnym aspektem jest również właściwe postępowanie z odpadami medycznymi. Każdego pacjenta należy traktować jako potencjalnego nosiciela groźnych chorób i drobnoustrojów, dlatego właściwe niszczenie materiałów skażonych odgrywa kluczową rolę w zapobieganiu rozprzestrzenianiu się infekcji.
Główne zasady aseptyki w skrócie:
- Właściwa dezynfekcja i sterylizacja użytkowanych narzędzi i sprzętów.
- Odpowiednie przechowywanie sterylnych narzędzi i materiałów.
- Używanie dla każdego pacjenta jednorazowych, odkażonych lub sterylnych przedmiotów.
- Właściwe niszczenie materiału skażonego.
- Używanie odzieży ochronnej, rękawiczek jednorazowych, maseczek ochronnych, przyłbic ochronnych (środki ochrony indywidualnej).
- Przestrzeganie higieny osobistej.
Czynności wykonywane przed przyjęciem pacjenta
Przed przyjęciem pacjenta do gabinetu przeprowadzenie skrupulatnego wyjałowienia jest kluczowe dla zapewnienia bezpieczeństwa. Zanim pacjent zajmie miejsce w fotelu, konieczna jest kompleksowa dezynfekcja gabinetu, asystora oraz całego unitu zakładając wcześniej jednorazowe rękawiczki. Pierwszym krokiem, który należy wykonać jest dezynfekcja spluwaczki preparatem o pełnym spektrum biobójczym. Kolejnym krokiem jest płukanie unitu przez 3-10 minut przy użyciu specjalnego preparatu, który zapewni skuteczną dezynfekcję systemów ssących np. Orotol Plus. Przed samym zabiegiem konieczne jest wykonanie dodatkowych czynności mających na celu zachowanie najwyższych standardów higieny. Należy założyć jednorazowe osłony na uchwyt lampy, bądź dokładnie zdezynfekować te elementy odpowiednim preparatem np. FD 366. Konieczna jest wymiana końcówki do ssaka i ślinociągu na nową oraz wymiana końcówek stomatologicznych (turbin, kątnic). Przy pacjencie powinno podać się jednorazowy kubek ze świeżą wodą zawierającą środek dezynfekcyjny, czyli płukankę do ust. Ważnym elementem przygotowań jest zabezpieczenie fotela oraz ubrania pacjenta za pomocą jednorazowej serwety ochronnej. Następnie należy poprosić pacjenta o przepłukanie jamy ustnej preparatem i ustawić właściwą pozycję fotela oraz zagłówka. Zanim rozpocznie się sam zabieg, personel medyczny powinien umyć i zdezynfekować ręce, założyć osłonę twarzy (przyłbicę), okulary i maseczkę ochronną oraz jednorazowe rękawiczki. Działania te stanowią integralną część procedur mających na celu maksymalną ochronę przed potencjalnymi zagrożeniami związanymi z bakteriami, wirusami czy grzybami, tworząc tym samym bezpieczne środowisko podczas każdego zabiegu.
Zasady ochrony personelu i pacjenta przed infekcją – w skrócie:
- Stosowanie ubrań ochronnych i środków ochrony indywidualnej.
- Poprawna dezynfekcja i sterylizacja.
- Stosowanie artykułów jednorazowego użytku.
- Właściwe postępowanie z odpadami medycznymi.
- Higiena rąk.
- Szczepienia ochronne
Czynności wykonywane przed pierwszym pacjentem – w skrócie:
- Dezynfekcja gabinetu, całego unitu stomatologicznego wraz z asystorem (zawsze w rękawiczkach jednorazowych!).
- Dezynfekcja spluwaczki preparatem o pełnym spektrum biobójczym (bakterie, grzyby, wirusy, prątki).
- Dezynfekcja systemów ssących - płukanie unitu (przez 3 - 10 min) preparatem dezynfekcyjnym.
Czynności wykonywane przed każdym zabiegiem – w skrócie:
- Dezynfekcja unitu (zawsze w rękawiczkach jednorazowych!).
- Założenie jednorazowych osłon na uchwyt lampy lub dezynfekcja uchwytów lampy.
- Założenie nowych końcówek (turbin, kątnic) oraz końcówek do ssaka i ślinociągu.
- Przygotowanie jednorazowego kubka (z wodą ze środkiem dezynfekcyjnym).
- Zabezpieczenie fotela i ubrania pacjenta jednorazową serwetą ochronną.
- Opłukanie przez pacjenta jamy ustnej (przygotowaną wcześniej wodą z kubka).
- Ustawienie fotela i zagłówka w wygodnej pozycji.
- Umycie i zdezynfekowanie rąk.
- Założenie osłony na twarz (przyłbicy ochronnej lub maseczki i okularów ochronnych).
- Założenie jednorazowych rękawiczek.
Postępowanie z narzędziami po przyjęciu pacjenta – w skrócie:
- Narzędzia bezpośrednio po użyciu należy zanurzyć w roztworze preparatu dezynfekcyjnego upewniając, się że są zanurzone w całości.
- Przestrzeganie czasu dezynfekcji (zbyt krótki czas dezynfekcji – niepoprawna dezynfekcja, zbyt długi czas dezynfekcji – możliwa korozja narzędzi) oraz stosowanie odpowiedniego stężenia preparatu.
- Założenie rękawic ochronnych i fartucha foliowego oraz osłonięcie twarzy.
- Wyjęcie narzędzi z roztworu, a następnie przepłukanie i umycie ich pod bieżącą wodą przy pomocy odpowiedniej szczoteczki (szczoteczkę po użyciu poddać dezynfekcji, myciu, płukaniu i osuszaniu) lub umycie narzędzi w myjce ultradźwiękowej albo myjni termodezynfektorze.
- Wypłukanie narzędzi wodą destylowaną.
- Rozłożenie narzędzi na tkaninie bawełnianej sterylnej lub jednorazowej, papierowej (serwecie) i osuszenie.
- Umycie, wyparzenie i osuszenie pojemnika do dezynfekcji
- Sprawdzenie przy pomocy lupy dokładności mycia i stanu narzędzi.
- Narzędzia wymagające smarowania należy zabezpieczyć odpowiednim preparatem.
- Zestawy i narzędzia dla jednego pacjenta należy zapakować w opakowanie sterylizacyjne, a do środka włożyć odpowiedni wskaźnik chemiczny służący do kontroli procesu sterylizacji.
- Zamknięcie opakowań sterylizacyjnych.
- Przeprowadzenie procesu sterylizacji uwzględniającego proces suszenia.
- Zapisanie lub zebranie danych dotyczących procesu sterylizacji – uzupełnienie dokumentacji.
Jak zdezynfekować gabinet po zabiegu?
Po zakończeniu zabiegu stomatologicznego należy ponownie doprowadzić gabinet do stanu sprzed procedury. Dezynfekcja jest kluczowa, a jej staranne przeprowadzenie stanowi gwarancję higieny i ochrony przed potencjalnymi zagrożeniami. Ważnym etapem po zakończeniu zabiegu jest zaopiekowanie się pacjentem. Obejmuje to m.in. wytarcie twarzy oraz zdjęcie serwety ochronnej. Następnie narzędzia używane podczas zabiegu należy precyzyjnie posegregować i umieścić w roztworze dezynfekcyjnym. Drobne elementy powinny trafić do specjalnego pojemnika, pozostałe zaś należy zdezynfekować w wanience dedykowanej dla tego celu. Kolejne kroki obejmują dezynfekcję spluwaczki, usunięcie jednorazowych osłon z różnych elementów, a następnie wymagana jest dokładna dezynfekcja tych powierzchni preparatem o szerokim spektrum działania. Warto zaznaczyć, że wszystkie jednorazowe osłony należy usunąć i wrzucić do kosza na odpady medyczne. Turbiny kątnice oraz prostnice, należy oczyścić specjalistycznym środkiem, a następnie naoliwić i poddać procesowi sterylizacji (można użyć urządzenia DAC S, które wykona wszystkie te czynności). Procedury te należy powtarzać po przyjęciu każdego pacjenta. Narzędzia używane podczas zabiegu zawsze należy poddawać skrupulatnej dezynfekcji i sterylizacji w autoklawie. Na zakończenie każdego dnia pracy, gabinet powinien być poddawany szczegółowej dezynfekcji, obejmującej m.in. spluwaczkę, unit, duże powierzchnie oraz toaletę. Dodatkowo należy również zadbać o czystość w poczekalni. Bardzo ważna jest systematyczność, która pomaga utrzymać gabinet w odpowiednim stanie oraz spełniać najwyższe normy bezpieczeństwa.
Czynności wykonywane po zabiegu - w skrócie:
- Zaopiekowanie się pacjentem (wytarcie twarzy, zdjęcie serwety ochronnej).
- Umieszczenie narzędzi w roztworze dezynfekcyjnym (segregując narzędzia drobne do pojemnika dezynfekcyjnego na narzędzia drobne, pozostałe narzędzia do wanienki dezynfekcyjnej).
- Opróżnienie, mycie i dezynfekcja spluwaczki.
- Usunięcie jednorazowych osłon z zagłówka fotela, ramion i przewodów unitu, stolika, lampy i zdezynfekowanie powierzchni preparatem działającym na bakterie, grzyby, wirusy i prątki gruźlicy (preparat o szerokim spektrum działania). Wszystkie jednorazowe osłony należy wyrzucić do kosza na odpady medyczne.
- Dezynfekcja całego unitu.
- Przetarcie preparatem dezynfekcyjnym przyłbicy i okularów ochronnych.
- Oczyszczenie końcówek stomatologicznych preparatem o pełnym spektrum działania (środek bakteriobójczy, prątkobójczy, drożdżakobójczy, grzybobójczy, wirusy otoczkowe w tym HBV, HCV, HIV i koronawirusy, działa na adenowirusy, bezotoczkowe i norowirusy), oliwienie oraz sterylizacja (można tego dokonać np. w urządzeniu DAC Universal S).
- Dezynfekcja systemów ssących w unicie stomatologicznym oraz asystora.
- Dezynfekcja i chowanie do szafek lub do asystora pozostałych materiałów i leków.
- Przygotowanie stanowiska pracy dla następnego pacjenta.
Czynności wykonywane na koniec dnia pracy - w skrócie:
- Wykonujemy wszystkie czynności takie jak po każdym zabiegu.
- Dezynfekcja spluwaczki preparatem o pełnym spektrum biobójczym.
- Przepłukanie unitu preparatem dezynfekcyjnym do systemów ssących.
- Mycie i dezynfekcja dużych powierzchni (blatów, podłogi w gabinecie zabiegowym itp.) stosując preparaty o pełnym spektrum w czasie działania 15 min. W przypadku zanieczyszczenia powierzchni krwią, wydzieliną – dezynfekcja powinna być przeprowadzona od razu.
- Mycie i dezynfekcja toalety.
- Mycie podłogi w poczekalni.
- Usuniecie ubrań roboczych do worków foliowych i przekazanie do prania.
- Raz w tygodniu mycie i dezynfekcja wszystkich powierzchni.
Podsumowując w celu zachowania czystości i bezpieczeństwa w środowisku medycznym należy przestrzegać zasad aseptyki, takich jak właściwa dezynfekcja narzędzi i sprzętu oraz stosowanie jednorazowych artykułów. Skrupulatne wykonywanie czynności przed, w trakcie i po zabiegach oraz systematyczna dezynfekcja gabinetu stanowią kluczowe elementy w minimalizacji ryzyka zakażeń.
Masz dodatkowe pytania? - ZAPRASZAMY DO KONTAKTU:
-
Dagmara Szczepaniak Vector i higiena
