Jak poprawnie układać narzędzia w autoklawie? - Kompleksowy przewodnik po skutecznej sterylizacji
Poznaj sprawdzone zasady prawidłowego układania narzędzi w autoklawie, które gwarantują skuteczną i bezpieczną sterylizację. Przeczytaj nasz przewodnik, aby uniknąć najczęstszych błędów i przedłużyć żywotność instrumentów
Spis treści:
1. Co to jest autoklaw i jak działa?
Poprawne układanie narzędzi w autoklawie to fundament efektywnego procesu sterylizacji. Nawet najlepsze i najskuteczniejsze autoklawy medyczne klasy B stosowane w gabinetach stomatologicznych, salonach tatuażu czy gabinetach kosmetycznych nie zapewnią właściwej sterylizacji narzędzi, jeśli nie zostaną one odpowiednio ułożone.
Na początek skupmy się na tym do czego służy autoklaw i jak działa. Autoklaw to specjalistyczne urządzenie do sterylizacji, jego głównym zadaniem jest całkowita eliminacja mikroorganizmów - w tym bakterii, wirusów, grzybów oraz opornych form przetrwalnikowych z powierzchni narzędzi wielokrotnego użytku. To najskuteczniejsza metoda dekontaminacji (czyli usuwanie i unieszkodliwienie substancji potencjalnie toksycznych) , znacznie przewyższająca dezynfekcję pod względem poziomu bezpieczeństwa biologicznego. Proces sterylizacji narzędzi w stomatologii zapewniają autoklawy klasy B.
Działanie autoklawu opiera się na wykorzystaniu pary wodnej pod wysokim ciśnieniem i w wysokiej temperaturze. Technika sterylizacji zapewniona przez nowoczesne autoklawy jest podobna. Proces ten odbywa się w hermetycznie zamkniętym zbiorniku urządzenia do sterylizacji, co zapobiega utracie ciśnienia i zapewnia równomierne rozprowadzenie pary wokół wszystkich narzędzi znajdujących się w komorze. Najczęściej stosowana temperatura sterylizacji to 121 i 134°C, przy ciśnieniu sięgającym od 1,1 do 2,1 bara.
Aby proces sterylizacji narzędzi używanych w stomatologii był skuteczny, urządzenie wykorzystuje:
- Manometr - pozwala kontrolować poziom ciśnienia wewnątrz komory,
- Pompy próżniowe - usuwają powietrze z komory przed rozpoczęciem cyklu i po jego zakończeniu (dotyczy autoklawów klasy B),
- Filtr biologiczny HEPA - chroni komorę przed wtórnym skażeniem (w nowoczesnych modelach),
- Sterowniki elektroniczne - zarządzają całym procesem i zapewniają jego powtarzalność oraz dokumentację.
Wśród różnych typów autoklawów największą skuteczność zapewniają właśnie autoklawy klasy B. Są to urządzenia najwyższej klasy, które wykonują pełny, frakcyjny cykl próżniowy. Oznacza to, że kilkukrotnie usuwają powietrze z komory zanim zostanie wtłoczona para wodna. Dzięki temu możliwa jest głęboka penetracja wnętrz kanałów, końcówek stomatologicznych, narzędzi o porowatej powierzchni czy opakowanych instrumentów.
Autoklaw to niezastąpione urządzenie w każdej placówce, w której wymagana jest pełna, bezpieczna i potwierdzona sterylizacja narzędzi medycznych. Dzięki wykorzystaniu pary wodnej pod wysokim ciśnieniem, hermetycznie zamkniętej komorze oraz zaawansowanej technologii proces sterylizacji jest nie tylko skuteczny, ale również szybki, ekonomiczny i zgodny z przepisami sanitarnymi.
Kluczowe zasady układania narzędzi w autoklawie medycznym klasy B:
1. Nie przeładowuj autoklawu
Należy pamiętać, że autoklawy klasy B mają określoną pojemność. Przeładowanie utrudnia dostęp pary do powierzchni narzędzi, co obniża skuteczność procesu sterylizacji narzędzi wykorzystywanych w placówkach medycznych i gabinetach kosmetycznych. Lepiej dokonać kolejnej sterylizacji, niż przesadzić z ilością wsadu. Pakiety nie mogą dotykać ścianek.
2. Układaj narzędzia w pozycji otwartej
Nożyczki, kleszcze i inne narzędzia o ruchomych częściach powinny być ułożone z rozwartymi ramionami. Umożliwia to dotarcie pary wodnej do wszystkich zakamarków i zapewnia efektywne działanie autoklawu.
3. Stosuj odpowiednie tace i koszyki perforowane
Autoklawy medyczne umożliwiają sterylizację narzędzi dzięki zastosowaniu specjalistycznych tacek, które zapewniają swobodny przepływ pary. Każdy autoklaw wymaga prawidłowego rozmieszczenia narzędzi, by cały proces sterylizacji przebiegał prawidłowo.
4. Oddziel narzędzia według materiału
Podczas sterylizacji w autoklawie warto stosować programy dopasowane do rodzaju materiału. Narzędzia metalowe układaj osobno od tych wykonanych z plastiku lub gumy, aby uniknąć uszkodzeń i zapewnić skuteczną sterylizację. Tworzywa sztuczne najczęściej sterylizuje się w temperaturze ok. 121 °C, natomiast narzędzia metalowe w ok. 134 °C. Przed sterylizacją upewnij się w instrukcji producenta, jaka temperatura jest odpowiednia dla danego przedmiotu.
5. Ustawiaj narzędzia zgodnie z wytycznymi producenta
Różne modele autoklawów mogą mieć odmienne wytyczne co do sposobu układania wsadu. Podobnie niektóre narzędzia wymagają konkretnego ułożenia (np. końcówki stomatologiczne czy narzędzia kanalikowe). Zawsze stosuj się do instrukcji technicznych zarówno tych od producenta urządzenia, jak i samych narzędzi, by zapewnić ich pełną i bezpieczną sterylizację.
6. Zostaw odstępy między narzędziami
Nie układaj narzędzi zbyt blisko siebie ani nie nakładaj ich warstwami. Para musi mieć swobodny dostęp do każdej powierzchni - brak odstępów to częsta przyczyna niedostatecznej sterylizacji.
7. Zadbaj o pozycję pakietów w komorze
Opakowane narzędzia zawsze należy układać w autoklawie zgodnie z zasadą: papier do papieru, folia do folii. Jeśli folia będzie przylegać do papieru może dojść do przyklejenia się warstw i sterylizację trzeba będzie powtórzyć, bo opakowanie zostanie uszkodzone. Para wodna przenika wyłącznie od strony papierowej. Jeśli pakiety są układane płasko na tackach, strona papierowa powinna być skierowana w dół, w stronę tacki. W przeciwnym razie w pakietach może gromadzić się wilgoć, ponieważ para odprowadzana jest w dół komory autoklawu.
Dodatkowo:
- Unikaj obecności wilgoci na narzędziach przygotowanych do sterylizacji
Narzędzia powinny być dokładnie osuszone po myciu i dezynfekcji. Resztki wody mogą obniżyć temperaturę sterylizacji i powodować korozję. - Sprawdzaj wskaźniki sterylizacji
Używaj wskaźników chemicznych (np. pasków zmieniających kolor) i co jakiś czas, regularnie także tych biologicznych, aby mieć pewność, że proces przebiegł prawidłowo. - Zapewnij prawidłowe pakowanie narzędzi
Używaj certyfikowanych opakowań papierowo-foliowych np. rękawów lub toreb, które przepuszczają parę wodną, a po sterylizacji zapewniają barierę ochronną przed ponownym skażeniem. Pamiętaj o prawidłowym zgrzewie i oznakowaniu. - Zapewnij prawidłową wentylację po sterylizacji
Po zakończeniu cyklu, przed wyjmowaniem narzędzi, autoklaw powinien całkowicie wystygnąć i odpompować parę. Wyjmowanie zbyt gorących pakietów może uszkodzić opakowania lub narzędzia, a tym samym narazić na skażenie urządzeń. - Dbaj o regularną konserwację autoklawu
Należy pamiętać, że nawet najlepszy autoklaw, jeśli nie jest regularnie konserwowany, nie będzie spełniał swojej roli. Czyszczenie filtrów, uszczelek i komory zgodnie z harmonogramem producenta zapobiega awariom i gwarantuje utrzymanie prawidłowych parametrów sterylizacji. Pamiętaj o terminach przeglądu technicznego
Znaczenie właściwej obsługi autoklawu i czasu sterylizacji
Prawidłowa obsługa autoklawu ma zatem kluczowe znaczenie dla skuteczności procesu sterylizacji narzędzi. Nawet najwyższej klasy autoklawy medyczne stosowane w gabinetach nie zapewnią pełnej skuteczności jeśli personel nie przestrzega procedur dotyczących przygotowania wsadu, wyboru programu czy utrzymania urządzenia w odpowiednim stanie technicznym.
Poprawne układanie narzędzi w autoklawie jest kluczowe dla ich skutecznej sterylizacji. Dobór odpowiedniego autoklawu, jego prawidłowa obsługa oraz stosowanie się do zaleceń producenta urządzenia i narzędzi to podstawy bezpiecznego procesu sterylizacji. Warto o tym pamiętać, by nie doprowadzić do konieczności powtarzania sterylizacji narzędzi lub wręcz doprowadzenia do sytuacji, gdy konieczny będzie zakup nowego autoklawu przez złe użytkowanie i nieodwracalne zepsucie dotychczas działającego.
Szukasz odpowiedniego autoklawu do swojego gabinetu? Chętnie pomożemy - zapraszamy do kontaktu:
-
Barbara Chęcińska Autoklawy i sterylizacja
